Kennis en ervaringen delen met Sloveense kinderopvangorganisatie

Van 8 tot en met 12 mei was de Sloveense kinderopvangorganisatie Enota ¢ira ¢ara te gast bij Sam&ko, onze Kinderopvang. De organisatie bezoekt, met dank aan een Europese subsidie, zusterorganisaties in verschillende landen om de eigen kennis te verbreden en verdiepen. In Deventer waren Mateja en Anka te gast. We blikken met ze terug op een weekje uitwisselen en leren over Kinderopvang in Deventer.

Sam&ko reageerde direct enthousiast toen Mateja het verzoek tot een werkbezoek deed. Ons enthousiasme is niet vreemd; het delen van kennis en ervaringen is een van onze kernwaarden. Samen komen we verder. Vorig jaar verwelkomden we al een delegatie vanuit Bonaire en nu dus Mateja en Anka. In een week tijd hebben ze alles geleerd over de diensten van Sam&ko. Ze bezochten verschillende locaties in drie Deventer wijken, waar ze werden meegenomen in de manier waarop we de Voor- en Vroegschoolse Educatie vormgeven. Op Sam&pluk kregen ze inzicht in wat het groene keurmerk in de pedagogische werkpraktijk van alledag betekent.

A village to raise a child
We ontmoeten Mateja en Anka maandagochtend op Bureau Beestenmarkt, het hoofdkantoor van Rastergroep en Sam&ko. Bestuurder Jolanda Knorren, manager Marischka Thijssen en VVE-coach Tamara Tiggelovend zetten de organisatie neer. Dat start met de bekende slogan ‘It takes a village to raise a child’. Die nemen we zeer serieus. We kijken naar de context. Betrekken ouders, maar ook opa’s, oma’s, de hele buurt. En alle plaatsen waar de kinderen komen. Rastergroep kan vanuit dat hele systeem werken, omdat Kinderopvang en Welzijn er onder een dak zitten en samenwerken. Raster investeert in community building vanuit Asset Based Community Development; dat gaat om het versterken van de hele community. Onze filosofie is: ‘We focus on what’s strong, not on what’s wrong’.

Eerste Deventer ervaringen
Mateja is een voorschoolse assistent en werkt al 16 jaar in de kinderopvang in Ljubljana. Ze wil vooral met nieuwe ideeën over ontwikkelingsstimulering van kinderen naar huis. Anka werkt inmiddels vier maanden als leerkracht, daarvoor was ze jarenlang actief in de functie van Mateja. Anka wil vooral meer informatie over de verschillen tussen de systemen in Nederland en Slovenië. In de Sloveense kinderopvang werken ze in teams. Mateja leidt de Origami-club, gefocust op motorische ontwikkeling, Anka de groen-club, met de focus op flora, fauna en duurzaamheid. Na een verhaal over Raster én zowel stroopwafels (‘daar houdt iedereen van’) als Deventer Bijtjes (‘daar moet je van houden’), deelt Mateja haar eerste ervaringen met Deventer. Het valt haar op dat mensen open zijn, hallo zeggen. In Slovenië zijn mensen gesloten. Zo is er wel eens een autoloze dag rondom de kinderopvanglocatie waar ze werken. Dan komen er veel protesten, bijvoorbeeld van omliggende bedrijven. Er komt ook geen gesprek op gang, er ontstaat geen verbinding. In overzichtelijkere delen van Ljubljana is wel meer verbondenheid.

Mensen verbinden
Het is een mooie vraag voor op de locaties deze week: hoe werken ze aan die verbondenheid? En wat zijn de verschillen per buurt? Raster fungeert als verbinder. Zoals bij Sam&pluk waar bewoners helemaal niet blij waren met locatie. Mensen met de meeste klachten werden vervolgens betrokken bij het bijhouden van het groen. En zo leverde het contact met de kinderen hen plezier op. Konden ze ook genieten van hun blijdschap, in plaats van het te labelen als geluidsoverlast. De kunst is om steeds manieren te vinden om mensen te verbinden. En dat is nooit ‘one size fits all’; iedere straat of gemeenschap is weer anders. Mateja en Anka vertellen dat de nieuwe directie van hun organisatie open minded is. Dat geeft nieuwe energie en opent ook letterlijk deuren; iedereen kan nu op locaties langskomen. Ook buren, en dat gebeurt nu dan ook. Het is een eerste stap, er is nog veel werk te verzetten. De organisatie werkt voor de leeftijd van 11 maanden tot en met 6 jaar oud, met 7 jaar gaan kinderen in Slovenië naar de basisschool.

Vertrouwensband van belang
Het komt op de VVE. En over de vertrouwensband met ouders die belangrijk is. Net als de functie van de VVE-toeleiders en hun plek in de keten van mogelijke ondersteuning. In Slovenië komen ouders niet bij professionals als zijzelf, of hun kinderen, problemen hebben. Soms horen de medewerkers iets van de kinderen, maar dan gaan ze het gesprek met de ouders niet aan. Simpelweg omdat het te persoonlijk is. In Deventer zetten organisaties zich samen in voor de ontwikkeling van kinderen. En is er veel aandacht voor hoe je dat ‘moeilijke’ gesprek met ouders kunt voeren. Hoe je vanuit een ‘niet pluis’-gevoel richting een empathisch en constructief gesprek kunt komen. En van daaruit naar passende ondersteuning, als dat nodig is. Als de veiligheid in het geding is, moet er gemeld worden. Dat laatste is in Slovenië niet anders. Daar zijn, na een melding, binnen 24 uur social workers aan zet. Anders dan in Nederland, hoort de Kinderopvang er vervolgens niks meer over terug.

Kennismaking op locatie
We sluiten het eerste kennismakingsgesprek van de dag af. Na een korte rondleiding in het gebouw, krijgen Mateja en Anka twee regenjassen, voor de rest van de week, en twee Rasterfietsen. Daarna vertrekken we richting de locatie Sam&siepie. Daar krijgen ze een hartelijk welkom van 12 kinderen en de pedagogisch medewerkers Annet en Alyda. Mateja en Anka ervaren al snel wat verschillen met thuis. Zo is de groep kleiner en de kinderen hebben gewoon hun schoenen aan. In Slovenië dragen de kinderen binnen slippers. Mateja en Anka spelen op het plein direct mee. Mateja voetbalt en hinkelt, Anka helpt kinderen vooruit met hun loopfietsen. De paar uur dat ze bij Sam&siepie zijn, draaien om kennismaking. Op dinsdag draaien ze echt een dagdeel mee en kunnen ze uitwisselen met Alyda en Annet.

Ontdekken versus beschermen tegen risico’s
In het verdere verloop van de week stonden er nog tal van ontmoetingen, bijzonder lunches en meeloopsessies op het programma. Nu is het vrijdag en koppelen Mateja en Anka de belangrijkste bevindingen kort terug. Kinderen in Nederland krijgen veel meer vrijheid om te leren en ontdekken. Het rijke, vrije aanbod geeft kinderen concrete ervaringen. In Slovenië werkt de Kinderopvang meer in de lijn van traditioneel onderwijs. Ze spreken ook over leerkrachten en assistenten, het draait niet om ontdekken, ervaren en ontwikkelen, maar meer om zenden en ontvangen. De kinderen blijven vijf jaar lang bij het vaste koppel van leerkracht en assistent. Dus ook de werkwijze voor collega’s is heel anders. Wat hen ook opviel is dat de kinderen meer ontspannen en relaxter waren. Er is veel minder een rem vanuit bezorgdheid over ‘vies worden‘ of ‘vallen’. Ze krijgen meer vrijheid om te ontdekken, terwijl de Kinderopvang in Slovenië zich richt op het beschermen van kinderen tegen risico’s. Dat betekent geen moestuin met bloemen en planten, want dat trekt bijen aan die de kinderen kunnen steken. Wij stimuleren kinderen juist al hun zintuigen te gebruiken en zelf, en van elkaar, te leren in spel en buiten. Dat sprak Mateja en Anka erg aan.

Verschil in kunnen opbouwen van relatie met ouders
In Slovenië is het lastiger een vertrouwelijke relatie op te bouwen met ouders. Een gesprek over de ontwikkeling van een kind of zaken die binnen het gezin spelen, is niet echt mogelijk. Dat maakt hulp bieden of doorverwijzen naar instanties lastig. In Deventer is er een nauwe samenwerking met bijvoorbeeld Sinelimite, GGD, Jeugdzorg en de Toeleiders VVE. Pedagogisch medewerkers zijn door een goede, vertrouwde relatieopbouw met ouders in staat het gesprek te voeren over zorgen en eventuele ondersteuning. Daar waren Mateja en Anka wel een beetje jaloers op. Een ander belangrijk verschil is dat het in Slovenië nog heel vanzelfsprekend is dat het familiesysteem voor elkaar zorgt. De opvoeding is veel gelijker tussen vader en moeder verdeeld. Vanaf de geboorte krijgen moeders een jaar en vaders 60 dagen ouderschapsverlof. Daarnaast is het heel normaal dat ook vaders parttime werken of op tijd naar huis gaan om zorgtaken op te pakken. Vaak wonen meerdere generaties in huis, waardoor ook opa en oma voor de kinderen zorgen.

Uitreiking certificaat
Van het Erasmus+-project kregen Mateja en Anka een certicificaat voor wat ze cognitief hebben bereikt. Van Raster om ze te waarderen voor de lef om uit de eigen comfortzone te stappen en je een week lang onder te dompelen in een organisatie die je niet kent, in een land waar je de taal niet eigen bent. Ze hebben dat gedaan met een warme, open en nieuwsgierige houding. Dat verdient een certificaat voor karakter, inzet, het waarderen van talent en lef! Mateja en Anka hebben erg genoten van de gastvrijheid op de locaties en wij van hun bezoek! We zijn ons weer extra bewust geworden van onze prachtorganisatie en hoe trots we kunnen zijn op onze collega’s. Ze hebben de gasten met open armen ontvangen en ze vakkundig en gepassioneerd meegenomen in hun werk. Daarnaast realiseren we ons wederom hoe goed we in Deventer de keten hebben georganiseerd, of het nu gaat om de doorgaande lijn, VVE of zorg.

Mateja en Anka trakteren de kinderen in Slovenië op stroopwafels!